Wanneer is er toestemming nodig om medische patiëntgegevens tussen zorgverleners uit te wisselen? Om goede zorg te verlenen is het van belang dat de zorgverlener beschikt over de juiste gegevens van de patiënt. Als de zorgverlener niet zelf over deze gegevens beschikt, dan zal dat door een andere zorgverlener aan hem of haar moeten worden verstrekt. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn als een patiënt overstapt naar een andere praktijk. Inachtneming van het medisch beroepsgeheim en de privacyregels, maakt de uitwisseling van de gegevens mogelijk.

De regels over toestemming bij uitwisseling van patiëntgegevens zijn vastgelegd in verschillende wetten. Indien het gaat om uitwisseling van patiëntgegevens dan is dit voornamelijk geregeld in de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), de Uitvoeringswet AVG (UAVG), de Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO) en in de Wet aanvullende bepalingen verwerking persoonsgegevens in de zorg (Wabvpz).

Om het medisch beroepsgeheim te kunnen doorbreken is er uitdrukkelijke toestemming van de patiënt nodig om de patiëntgegevens met een andere zorgverlener te kunnen uitwisselen. De AVG (artikel 7) stelt als eis dat de zorgverlener kan aantonen dat die uitdrukkelijke toestemming is gegeven.

Betekenis uitdrukkelijke toestemming

Wat is de betekenis van uitdrukkelijke toestemming bij uitwisseling patiëntgegevens? Een eenvoudige manier om er zeker van te zijn dat de toestemming uitdrukkelijk is, is het uitdrukkelijk bevestigen van de toestemming in een schriftelijke verklaring. Een door de patiënt getekende verklaring kan dienen als eventueel bewijs voor later. Er is dan weinig ruimte voor twijfel.

Online mogelijkheden zijn het invullen van een elektronisch formulier, het versturen van een e-mail, het uploaden van een gescand document waarop de handtekening van de patiënt staat, of door een elektronische handtekening in het medisch dossier. Het is ook mogelijk om de uitdrukkelijke toestemming te verkrijgen via een website of zorgportaal. Dat kan door een scherm aan te bieden waarop de selectievakjes ‘ja’ en ‘nee’ kunnen worden aangevinkt door een patiënt, mits de tekst duidelijk de toestemming verwoordt. Een mondelinge verklaring kan ook voldoende zijn om de uitdrukkelijke toestemming te geven, alleen is het lastig om naderhand te bewijzen dat aan alle vereisten is voldaan. Er gelden nog meer voorwaarden bij het geven van uitdrukkelijke toestemming.

Welke aangelegenheden

De toestemming bij uitwisseling patiëntgegevens moet begrijpelijk zijn. Bovendien moet de toestemming in een gemakkelijk toegankelijke vorm en in duidelijke en eenvoudig taal zijn gepresenteerd. Het moet duidelijk zijn om welke aangelegenheden het gaat indien de schriftelijke verklaring ook andere gelegenheden betreft.

Doel

De zorgverlener verstrekt of vraagt de gegevens op met een bepaald doel. Dat doel moet voor de patiënt helder zijn. Evenals om welke gegevens het gaat en de patiënt moet de draagwijdte van de toestemming kunnen overzien.

Vrijelijk gegeven

De patiënt moet de toestemming vrijelijk gegeven hebben. Er mag geen druk zijn uitgeoefend.

Actieve handeling

Alleen door een duidelijke actieve handeling kan toestemming inhouden. Dit kan bijvoorbeeld met een schriftelijke verklaring, met elektronische middelen, of een mondelinge verklaring. Vooraf ingestelde vinkjes zijn onvoldoende.

Uitzonderingen uitdrukkelijke toestemming

Er gelden uitzonderingen wanneer er geen uitdrukkelijke toestemming is vereist. Dat is het geval indien er sprake is van een wettelijke plicht. Het medisch beroepsgeheim geldt niet in de hieronder genoemde voorbeelden.

Indien de patiënt buiten bewustzijn is of anderszins niet in staat is om zijn of haar wil op dat moment te uiten en indien het delen van patiëntgegevens noodzakelijk is om de vitale belangen van de patiënt te beschermen, ook dan is er geen toestemming nodig.

Soms mag je er van uitgaan dat er toestemming is. Bijvoorbeeld als een zorgverlener een patiënt doorverwijst dan mag toestemming van de patiënt worden verondersteld. Omdat de patiënt instemt met de verwijzing, wordt verondersteld dat hij ook instemt met het uitwisselen van de informatie.

Er is ook geen toestemming nodig voor degene die optreedt als vervanger van de zorgverlener en voor degene die rechtstreeks betrokken is bij de behandeling. Rechtstreeks betrokkenen mogen alleen informatie uitwisselen die noodzakelijk is voor de behandeling of begeleiding van de patiënt.

Er kan ook zonder wettelijke verplichting of toestemming omstandigheden bestaan die maken dat de zorgverlener het medisch beroepsgeheim toch mag doorbreken. Wanneer er sprake is van een noodsituatie mag de zorgverlener een beroep doen op een ‘conflict van plichten’, waarmee de zorgverlener gerechtvaardigd is om de zwijgplicht te doorbreken.

Heeft u nog vragen over hoe u de toestemming voor het uitwisselen van medische gegevens tussen zorgverleners aanpakt? Neem dan contact met ons op via telefoon 020 – 308 0015, of mail info@burgtlegal.nl.